جنگ ترکيه و سوريه در ادلب مدتي است منطقه را بهم ريخته و به تيتر اول برخي رسانه‌هاي سراسر دنيا تبديل شده است. اما درگيري بين سوريه و ترکيه در سال 2020 به چه دليل است؟
به عقيده ابوالفضل خدايي، يک کارشناس سياسي - اجتماعي مسائل ترکيه، دولت اردوغان رئيس جمهور کنوني ترکيه، استقرار و تثبيت سوريه را براي کشور خود يک تهديد و چالش جديد قلمداد مي‌کند. در حالي که تصور مي‌کرديم با پاک‌سازي قسمت‌هاي قابل توجهي از سوريه از تروريست‌هاي داعش، امنيت و ثبات رفته رفته به اين کشور بازمي‌گردد، جنگ ترکيه و سوريه در ادلب شدت گرفت و اکنون سبب بروز ناامني در اين کشور شده است. مردم سوريه‌اي بي‌گناه زيادي در پي اين درگيري آواره شده يا جانشان را از دست داده‌اند.
نيروهاي ارتش سوريه در همکاري با روسيه طي چند هفته اخير، عمليات‌هاي نظامي مهمي را به منظور تصرف استان ادلب در شمال غرب اين کشور آغاز کرده‌اند. اين منطقه آخرين جايي است که در کنترل شورشيان مخالف دولت سوريه که از حمايت ترکيه برخوردار هستند، قرار دارد.
از طرفي ترکيه به خاطر پشتيباني نشدن توسط اروپا در اين جنگ، تهديد خود را عملي کرد؛ عبور پناهجويان از مرکز ترکيه به سمت اروپا شدت گرفت و تا روز يازدهم اسفند ماه، طي چند روز کوتاه، آواره‌هاي زيادي که تا پيش از اين پشت مرزهاي ترکيه متوقف شده بودند، اين کشور را به مقصد اروپا ترک کردند. سر و کله زدن با حدود 100 هزار پناهجو مشکلي بزرگ براي اتحاديه اروپا ايجاد خواهد کرد. با در نظر گرفتن تمرکز کنوني اروپا براي جلوگيري از شيوع ويروس کرونا اين موضوع بيشتر دردسرساز خواهد شد.
ترکيه همچنان به حمله به سوريه ادامه داده و اين کشور را به ادامه حملات تهديد مي‌کند. در آن سو سوريه پي در پي در حال محکوم کردن اين اقدامات است. ترکيه با جديت مدعي شده هيچ کدام يک از دوازده پست ديده‌باني خود را در ادلب سوريه تخليه نمي‌کند. سربازان ترک دستور گرفته‌اند هر گونه حملات نظاميان دولت سوريه به اين پست‌هاي نظامي را با جديت تمام تلافي کنند و با قدرت پاسخ بدهند. دولت اردوغان مدعي است هدف از اين درگيري‌ها، تقويت احتمال رسيدن به يک آتش بس در منطقه است، چيزي که براي اولين مرتبه در سال 2018 پيرامونش مذاکره شد. جلوگيري از ورود موجي از آوارگان دليل ديگر اردوغان براي جنگ ترکيه و سوريه در سال 2020 است.
يکي ديگر از مشکلاتي که جنگ ترکيه و سوريه را داغ‌تر کرده است، دخالت‌هاي روسيه براي جلوگيري از تندروي‌هاي ترکيه محسوب مي‌شود. از طرفي بسياري عقيده دارند احتمال درگيري نظامي ترکيه و ايران در ادلب نيز وجود دارد. اين اتفاقات، روابط بين کشورهاي خاطي را دچار مشکل خواهد کرد.
ابوالفضل خدايي عقيده دارد سوريه از حدود ده سال پيش، در پي دستيابي به ثبات پيشين و استقرار حاکميت خود به وسيله بازپس‌گيري مناطق در دست تروريست‌ها است و در اين زمينه، طي سال‌هاي اخير، موفق عمل کرده است. عمليات‌هاي نظامي متعدد ارتش سوريه به استقرار حاکميت در اين کشور منجر شد. در نتيجه، رفته رفته گروه‌هاي شورشي وابسته به ترکيه در يک نقطه متمرکز شدند.
از حدود دو سال پيش، گفتگوهايي درباره عمليات‌هاي ارتش سوريه به منظور رهاسازي ادلب صورت گرفت و به توافقاتي در نشست سوچي ختم شد. در پي اقدامات کشورهاي طرف توافق، روسيه به ترکيه يک سري اعتراض داشت؛ روسيه کشور ترکيه را به عدم ايفاي تعهداتش به منظور ساماندهي گروه‌هاي وابسته و شورشيان متهم کرد. اما چرا قضيه براي ترکيه چالش برانگيز شده و به جنگ ترکيه و سوريه در ادلب منتهي شده است؟
1- در صورتي که سوريه ادلب را از شر شورشي‌هاي تحت حمايت ترکيه آزاد کند، نيروهاي نظامي وابسته به ترکيه ديگر مکاني براي استقرار نداشته و به همين دليل وارد خاک همين کشور خواهند شد. اين موضوع، اردوغان را به شدت نگران کرده است.
2- از سال 2018 تا امروز، رويه نظامي‌گري در سوريه همواره رو به افزايش بوده است، تا اين که طي چند ماه اخير به اوج خود برسد. ترکيه از چند ماه پيش و از اواخر سال 2019، دست به يک سري عمليات نظامي در شرق و غرب رود فرات زد و در ادامه، صد کيلومتر از خاک سوريه در رأس العين و تل ابيض را به چنگ آورد. در اين قسمت‌ها مناطق امني ايجاد شد، اما هر زماني که مباحث امنيتي مطرح مي‌شود، ترکيه موضوع پ.ک.ک را وسط مي‌کشد، چون از گسترش فعاليت‌هاي اين گروه کرد در مناطق نام برده وحشت دارد. درست به همين دليل روسيه و آمريکا با موضوع ايجاد مناطق امن موافق هستند.
3- اما موضوع ادلب با ديگر مناطق تفاوت دارد. سوريه بعد از سال‌ها جنگ در پي دستيابي به آرامش و تثبيت خود است. اين کشور سعي دارد همه نقاط در اختيار تروريست‌ها را از آن‌ها پس بگيرد. درباره ادلب، ترکيه در پي ايجاد شبه منطقه‌اي ديگر است. پيش از اين نيز مناطقي به منظور ديده‌باني توسط اين کشور ايجاد شد، اما اصرار ترکيه بر در اختيار داشتن چنين مواضعي، چالش‌هاي جديدي در سياست خارجي ترکيه در قبال سوريه به وجود مي‌آورد. اردوغان ثبات يافتن سوريه را براي خود تهديد مي‌پندارد. از طرفي نبايد موضوع آورگان سوريه‌اي و بازگشت 1.5 ميليون نفر از آن‌ها به ترکيه را فراموش کرد، اتفاقي که نه تنها ترکيه، بلکه کشورهاي اروپايي را نيز به شدت نگران کرده است.
اردوغان در تماس تلفني که چند روز پيش با رئيس جمهوري روسيه، ولاديمير پوتين، داشت، از وي خواست در استان ادلب مقابل ترکيه قرار نگرفته و از سر راه آن‌ها کنار برود. درخواست اردوغان، اجازه به ترکيه براي برخورد با دولت سوريه به تنهايي و بدون دخالت کشور يا ارتشي ديگري است.
در اين تماس تلفني، رئيس جمهور ترکيه از عدم تصميم براي خارج شدن از سوريه در حال حاضر صحبت کرد. اين تماس تلفني بعد از کشته شدن 33 سرباز ترکيه‌اي در پي حمله هوايي روسيه در استان ادلب صورت گرفت. به عقيده ترکيه، نيروهاي سوريه‌اي مورد حمايت روسيه عامل کشته شدن اين تعداد سرباز اين کشور بوده‌اند. اردوغان بعد از اين اتفاق مدعي شد سوريه، بهاي جان سربازان ترکيه‌اي را خواهد داد.
درست بعد از همين اتفاق بود که دولت ترکيه به شدت عصباني شد و تهديد سال‌هاي اخيرش درباره باز کردن مرزهاي خود به سمت اروپا براي ده‌ها هزار پناهجو را عملي کرد. ترکيه تا پيش از اين، با درخواست اتحاديه اروپا، از ورود آوارگان سوريه‌اي به کشورهاي اين اتحاديه جلوگيري مي‌کرد، اما بعد از جدي‌تر شدن جنگ ترکيه و سوريه در ادلب در پي کشته شدن تعداد زيادي از سربازانشان اعلام کرد ديگر موج جديد پناهجويان سوريه‌اي را کنترل نخواهد کرد.
با داغ شدن جنگ ترکيه و سوريه در ادلب اکنون شاهد بروز درگيري‌هاي لفظي نه چندان جدي بين ايران و ترکيه هستيم. اردوغان اين روزها به سيم آخر زده و اعلام کرده در صورتي که ارتش سوريه به پيشروي در استان ادلب ادامه بدهد، نيروهاي سوريه‌اي را نه تنها در ادلب، بلکه از اين پس در سرتاسر سوريه هدف حمله قرار خواهد داد. اردوغان، آسيب ديدن و رسيدن گزند به نيروهاي نظامي ترکيه‌اي را خط قرمز خود اعلام کرد و مدعي شد اگر به پايگاه‌هاي ديده‌باني اين کشور آسيبي وارد شود، ترکيه نه تنها فقط ادلب، بلکه کل سوريه را هدف حمله قرار خواهد داد.
اين صحبت‌ها نشان مي‌دهد ممکن است جنگ ترکيه و سوريه در ادلب به جنگي تمام عيار بين دو کشور در سطحي وسيع منجر شود. دو هفته پيش، رئيس جمهور ترکيه به دولت بشار اسد اخطار داد تا ده روز آتي بايد به پشت مرزهاي عاري از تنش (پشت پايگاه‌هاي ديده‌باني ترکيه) عقب‌نشيني کند، اما سوريه به اين صحبت‌ها توجهي نکرد و به پيشروي‌هايش ادامه داد. بعد از کشته شدن نزديک به 16 ترکيه‌اي در اين پيشروي‌ها، رسانه‌هاي ترکيه‌اي از عناوين «حملات تروريستي شبه نظاميان ايراني حامي بشار اسد» استفاده کردند! اين نوع درگيري‌هاي لفظي به آينده روابط ميان ايران و ترکيه آسيب وارد خواهد کرد. از طرفي روسيه به زير پا گذاشتن توافقنامه سوچي متهم شده است. طبق اين توافقنامه، ادلب منطقه عاري از تنش محسوب مي‌شود.
درباره این سایت